Công nghiệp ôtô - 20 năm vẫn một ngã ba đường

Đầu tuần tới, Bộ Công Thương sẽ tổ chức đối thoại chính sách giữa cơ quan quản lý, các hiệp hội và doanh nghiệp về vấn đề phát triển công nghiệp ôtô. Một thời gian dài trước đó, rất nhiều cuộc trao đổi tương tự từng diễn ra, song việc phát triển công nghiệp ôtô hay một thị trường xe giá rẻ cho người Việt vẫn là điều xa vời, dù thời hạn 2018 - khi thị trường trong nước phải mở cửa với thuế nhập khẩu 0% - đã rất gần.

Một số doanh nghiệp ôtô đang rất thành công với chiến lược lắp ráp xe mang thương hiệu nước ngoài. Ảnh: Văn Đông

Câu chuyện ôtô "made in Vietnam" nóng lên khi tại một sự kiện gần đây, lãnh đạo liên doanh Toyota, khi cân nhắc bài toán nhập linh linh kiện lắp ráp hay chỉ đơn thuần "đi buôn" xe tại Việt Nam. Đại diện Toyota sau đó đã tổ chức họp báo, tái khẳng định chủ trương duy trì và phát triển sản xuất nội địa, song sự việc cho thấy Việt Nam đang đối mặt với nguy cơ phải đứng bên ngoài chuỗi sản xuất xe, thay vì "đứng ở rìa" như hiện nay.

Trao đổi với VnExpress, lãnh đạo một liên doanh xe ngoại cho biết sự kiện nêu trên được họ nhìn nhận với cả 2 khía cạnh: lợi và hại. Theo đó, dù định kiến "lười sản xuất" đối với các hãng xe nước ngoài có phần nặng hơn, câu chuyện của Toyota cũng phần nào khiến cơ quan quản lý Việt Nam nhìn nhận lại chính sách đối với ngành ôtô. Suy cho cùng, doanh nghiệp ngoại cũng không thiệt thòi gì nếu tổ chức lắp ráp tại một quốc gia có hệ thống công nghiệp phụ trợ mạnh, góp phần tăng tỷ lệ nội địa hoá, giảm giá thành...

Mục tiêu chiến lược ôtô Việt Nam đến năm 2030. Chi tiết

Tuy nhiên, với hàng chục năm lăn lộn với ngành ôtô Việt Nam, Chủ tịch Công ty cổ phần ôtô Xuân Kiên (Vinaxuki) - Bùi Ngọc Huyên lại tỏ ra nghi ngờ vai trò dẫn dắt thị trường của các doanh nghiệp nước ngoài, cho dù chính sách có cởi mở như thế nào đi nữa. “Mong họ chuyển giao công nghệ là điều xa vời. Doanh nghiệp ngoại họ chỉ tập trung lắp ráp. Chỉ khi đươc biệt đãi và thị trường có quy mô chấp nhận được thì họ mới đầu tư làm một số thiết bị”, ông Huyên nhận xét.

Cùng với Ôtô Trường Hải (Thaco), Vinaxuki của ông Bùi Ngọc Huyên là một trong hai doanh nghiệp tư nhân đầu tiên được cấp phép sản xuất ôtô. Song sau nhiều năm phát triển, 2 đơn vị lại ở trong những hoàn cảnh trái ngược nhau: Thaco đặc biệt thành công với chiến lược lắp ráp xe cho các thương hiệu ngoại, bên cạnh nỗ lực nội địa hóa các dòng xe cỡ lớn; trong khi Vinaxuki điêu đứng suốt những năm qua vì theo đuổi giấc mơ sản xuất ôtô cỡ nhỏ, mang thương hiệu Việt.